COMENTARIO DE TEXTO
PLATÓN
Este texto trata a xustiza e ten como tema goberno dos filósofos dividido en clases sociais.
O autor de este texto é Platón, un filósofo discípulo de Sócrates e mestre de Aristóteles, que naceu en Atenas non ano 447 a.C. A política é un tema constante nas súas obras debido a condena a morte do seu mestre Sócrates, o cal el consideraba un home xusto, e é por iso que el quere construír unha sociedade xusta gobernada por filósofos. É contrario ós Sofistas, e fronte ó relativismo destes, el defende a existencia de ideas ou verdades eternas e inmutables.
As súas obras están escritas como diálogos nos cales emprega mitos para unha mellor comprensión. Os seus diálogos están divididos en catro períodos: período de mocidade ou socrático (diálogos nos que recolle as ideas do seu mestre), período de transición (aparecen os primeiros esbozos da teoría das ideas), período de madurez (aparece desenvolvida a teoría das ideas) e o período de vellez (Sócrates xa non é o protagonista, mostra as súas dúbidas e revisa críticamente a teoría das ideas).
Finalmente, morre en Atenas no ano 347 a.C.
O texto pertence ó diálogo República do período de madurez de Platón.
No diálogo, Platón di que se non son os filósofos os que gobernan, nin os que xa están no poder o fan de unha maneira adecuada, non haberá xustiza e polo tanto, non haberá felicidade nin na vida privada nin na pública.
Platón como estaba totalmente desilusionado coa política activa, quería atopar o que fai posible unha vida xusta e feliz, que é a filosofía, como ben se fala nas sete primeiras liñas do texto. Él deseña un Estado ideal, que según el debería ser exemplo e modelo de todos os estados para conseguir o ben e a xustiza da sociedade e a felicidade dos seus membros.
Un bo gobernante, según Platón, debe ser sabio, amante da sabiduría (filósofo) e debe saber o que é a xustiza para ser xusto.
A estructura tripartita da alma é similar a estructura do modelo de sociedade ideal ou perfecta que Platón expón no seu modelo utópico. Na alma hai xustiza cando cada unha das partes realiza o que lle é propio por natureza, e así, da mesma forma, na polis hai xustiza cando cada clase social realiza o que lle corresponde en función da súa propia natureza.
Platón di que os seres humanos non son autosuficientes e a sociedade non é máis que o conxunto de invididuos organizados e xerarquizados en clases, e é por iso que distingue tres clases sociales: traballadores, militares ou gardiáns e gobernantes. No texo, xusto ó final, Platón advirte que só ca división en clases sociais se pode alcanzar a felicidade, tanto na vida privada como na pública.
Os traballadores non exercen ningunha actividade política porque esa non é a súa función. Eles son os que producen na sociedade ideal, os que deben ofrecerlle á polis os recursos para satisfacer as necesidades básicas e deben pulir a virtude da temperanza, que pertence a parte concupiscible da alma.
Os militares defenden e protexen a cidade de calquera inimigo externo ou conflicto interno, polo tanto, deben pulir a virtude da valentía e da nobreza, que pertencen a parte irascible da alma.
Os gobernantes son os únicos que exercen o poder político de tomar decisións e deben alcanzar a virtude da sabiduría, que pertence a parte racional da alma. Ésta clase social dos gobernantes filósofos, está constituída por persoas sabias que ascenderon ó coñecemento e á contemplación das ideas, polo tanto, alcanzaron a idea de ben e son eles os que deben guíar ós demáis.
Platón di que a educación é un dos elementos básicos para fomentar unha sociedade mellor, e polo tanto, a educación só debe aplicarse ás clases superiores que son á dos militares e a dos gobernantes. A educación nos gobernantes é moi importante debido a que eles son os que toman as decisións políticas e da súa prudencia depende que a sociedade vaia ben. Éstas clases sociais superiores deben dominar a lectura e o canto, a ximnasia e a música, e os mellores destas actividades deben estudar a matemáticas e astronomía. Por último, os mellores de todos, son preparados para gobernar cá apendizaxe da dialecta.
A parte de a unha longa educación, tamén deben someterse a un réxime controlado polo Estado para garantir a honestidade e a incorruptibilidade dos gobernantes. Toman pois como medidas a ausencia de propiedade privada, a vida comunitaria e os matrimonios concertados.
Platón tamén fala de catro réximes políticos, os cales, considera enfermidades ou dexeneración do Estado ou da aristocracia: timocracia, oligarquía, democracia e tiranía.
A timocracía, Platón considéraa como unha dexeneración da aristocracia xa que se caracteriza pola ambición da clase militar que non mira polo ben e a felicidade da sociedade, senón pola súa prosperidade persoal.
A oligarquía, Platón di que é unha dexeneración da timocracia, porque se caracteriza pola cobiza da clase dirixente, que é explotadora das demáis e só busca enriquecerse.
A democracia, para Platón, é unha dexeneración da oligarquía e caracterízase pola liberdade e a igualdade. Platón isto non o ve como algo positivo, porque así todo o mundo di e fai o que quere e os pobres igúalanse ós ricos, os ignorantes ós sabios e os corruptos ós virtuosos.
E por último, a tiranía, que con peleas e guerras civís consegue a dexeneración política por culpa da democracia e polo tanto con ésta inestabilidade, o gobernante convértese en omnipotente, corrómpese e atemoriza ós outros.
Para Platón ética e política non van por separado e a xustiza é a máxima virtude. Para él, a xustiza está relacionada coa harmonía e o equilibrio de cada unha das partes que compoñen ó individuo e a sociedade, por iso, a xustiza depende de que os gobernantes ou filósofos actúen de forma sabia e os militares e traballadores se deixen guíar por eles.
Polo tanto, un estado é xusto cando os seus individuos o son, e os individuos son xustos cando cada un desempeña a función para a cal está naturalmente dotado. Para Platón as clases sociais son moi importantes e non é xusto que un gobernante desempeñe un cargo menor do que pode por capacidade, nin un traballador máis do que pode. Debe haber polo tanto, un equilibrio social entre as clases, as virtudes e entre as tres partes da alma, e só así a xustiza se convirte en harmonía e a harmonía en felicidade.